Nội dung tài liệu
Bài 1: Vị trí địa lí, đặc điểm tự nhiên châu Âu
I. Vị trí địa lý, hình dạng, kích thước
- Vị trí địa lí:
+ Châu Âu là bộ phận phía tây của lục địa Á – Âu, ngăn cách với châu Á bởi dãy U-ran.
+ Phần lớn lãnh thổ châu Âu nằm giữa các vĩ tuyến 36°B và 71°B, chủ yếu thuộc đới ôn hoà của bán cầu Bắc.
- Kích thước: diện tích châu Âu trên 10 triệu km².
- Hình dạng: đường bờ biển bị cắt xẻ mạnh, tạo thành nhiều bán đảo, biển, vũng vịnh ăn sâu vào đất liền.
II. Đặc điểm tự nhiên
1. Địa hình
- Khu vực đồng bằng chiếm 2/3 diện tích châu lục, gồm: Bắc Âu, Đông Âu, các đồng bằng trung lưu và hạ lưu Đa-nuýp...
- Khu vực miền núi chia ra làm hai phần bao gồm:
+ Địa hình núi già phân bố ở phía bắc và trung tâm châu lục, gồm các dãy: Xcan-đi-na-vi, U-ran.
+ Địa hình núi trẻ phân bố chủ yếu ở phía nam, gồm các dãy An-pơ, Các-pát, Ban-căng,... Phần lớn là các núi có độ cao trung bình dưới 2.000 m.
2. Khí hậu
- Khí hậu châu Âu có sự phân hoá từ bắc xuống nam và từ tây sang đông tạo nên các đới và kiểu khí hậu khác nhau.
- Đới khí hậu cực và cận cực: quanh năm giá lạnh, lượng mưa trung bình năm dưới 500 mm.
- Đới khí hậu ôn đới có sự phân hóa thành các kiểu khí hậu khác nhau.
+ Khí hậu ôn đới hải dương: ôn hòa, mùa đông tương đối ẩm mùa hạ mát, có mưa quanh năm, lượng mưa trung bình năm từ 800-1000 mm trở lên.
+ Khí hậu ôn đới lục địa: mùa đông lạnh và khô, mùa hạ nóng và ẩm. Lượng mưa nhỏ, trung bình năm chỉ trên dưới 500 mm, mưa chủ yếu vào mùa hạ.
- Đới khí hậu cận nhiệt: mùa hạ nóng và khô, thời tiết ổn định; mùa đông ấm và mưa nhiều hơn. Lượng mưa trung bình năm khoảng 500 – 700 mm.
- Khí hậu ở các vùng núi có sự phân hoá theo độ cao.
3. Sông ngòi
Sông ngòi có lượng nước dồi dào, chế độ nước rất phức tạp. Hệ thống kênh đào ở châu Âu rất phát triển, nhờ đó giao thông đường sông thuận lợi.
4. Đới thiên nhiên
Thiên nhiên Châu Âu phân hóa thành hai đới chính.
- Đới lạnh: khí hậu cực và cận cực, gồm các đảo, quần đảo ở Bắc Băng Dương và một dải hẹp ở phía bắc. Mặt đất bị tuyết bao phủ gần như quanh năm. Sinh vật nghèo nàn.
- Đới ôn hòa: khí hậu ôn đới và cận nhiệt.
+ Phía bắc: khí hậu lạnh và ẩm ướt, chủ yếu là rừng lá kim với nhóm đất pốt dôn.
+ Phía tây: mùa đông ấm, mùa hạ mát, mưa nhiều. Chủ yếu là rừng lá rộng và rừng hỗn hợp với nhóm đất rừng nâu xám.
+ Phía đông nam: khí hậu mang tính chất lục địa, mưa ít. Chủ yếu là thảo nguyên ôn đới với nhóm đất đen thảo nguyên ôn đới.
+ Phía nam: khí hậu cận nhiệt địa trung hải. Rừng và cây bụi lá cứng phát triển.