Bài 1. Đặc điểm vị trí và phạm vi lãnh thổ SVIP

1. Vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ

 a. Phạm vi lãnh thổ

 Lãnh thổ Việt Nam là một khối thống nhất và toàn vẹn, bao gồm vùng đất, vùng biển và vùng trời.

 * Vùng đất

- Vùng đất của nước ta bao gồm toàn bộ phần đất liền và các đảo, quần đảo trên Biển Đông.

- Tổng diện tích phần đất liền là 331 212 km².

- Đường biên giới trên đất liền của nước ta giáp với 3 nước Trung Quốc, Lào và Cam-pu-chia, đi qua 25 tỉnh.

 * Vùng biển

- Vùng biển có diện tích khoảng 1 triệu km², gấp 3 lần diện tích đất liền, chiếm gần 30% diện tích Biển Đông.

- Vùng biển Việt Nam có hàng nghìn hòn đảo lớn nhỏ, trong đó có quần đảo Hoàng Sa (thuộc thành phố Đà Nẵng) và quần đảo Trường Sa (thuộc tỉnh Khánh Hoà) thuộc chủ quyền của Việt Nam.

- Đường bờ biển của nước ta dài 3 260 km, từ Móng Cái (Quảng Ninh) đến Hà Tiên (Kiên Giang).

- Vùng biển gồm 5 bộ phận: nội thủy, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa.

 * Vùng trời

 Vùng trời của Việt Nam là khoảng không gian bao trùm lên lãnh thổ nước ta:

- Trên đất liền được xác định bằng các đường biên giới.

- Trên biển là ranh giới bên ngoài của lãnh hải và không gian trên các đảo.

 b. Vị trí địa lí

- Việt Nam nằm ở rìa phía Đông của bán đảo Đông Dương, trung tâm của khu vực Đông Nam Á; vị trí cầu nối giữa hai lục địa (Á-Âu và Ô-xtrây-li-a), hai đại dương (Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương).

- Trên đất liền, nước ta có chung đường biên giới với ba quốc gia (Trung Quốc, Lào, Cam-pu-chia) và có chung Biển Đông với nhiều nước.

- Việt Nam nằm gần nơi giao nhau của các luồng sinh vật và các vành đai sinh khoáng lớn trên Trái Đất.

- Vùng biển kéo dài tới khoảng vĩ độ 6^o50'B và từ khoảng kinh độ 101^oĐ đến trên 117^o20'Đ tại Biển Đông.

3. Ảnh hưởng của vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ đối với sự hình thành đặc điểm địa lí tự nhiên Việt Nam

 Vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ đã tạo nên đặc điểm cơ bản của thiên nhiên nước ta, đó là thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa, chịu ảnh hưởng sâu sắc của biển và phân hoá đa dạng.

a. Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa, chịu ảnh hưởng sâu sắc của biển

- Khí hậu:

 + Nước ta nằm hoàn toàn trong đới nóng của bán cầu Bắc, trong vùng châu Á, một năm có hai mùa rõ rệt.

 + Phần đất liền của nước ta hẹp ngang, lại nằm kề Biển Đông - nguồn dự trữ ẩm dồi dào, các khối khí di chuyển qua biển ảnh hưởng sâu sắc vào đất liền đã làm cho thiên nhiên nước ta chịu ảnh hưởng sâu sắc của biển.

 + Nước ta nằm trong khu vực chịu nhiều ảnh hưởng của các cơn bão đến từ khu vực biển nhiệt đới Tây Thái Bình Dương.

- Sinh vật và đất:

 + Hệ sinh thái rừng nhiệt đới gió mùa phát triển trên đất feralit là cảnh quan tiêu biểu cho thiên nhiên nước ta.

 + Đặc biệt, nước ta là nơi hội tụ của nhiều nguồn động, thực vật có nguồn gốc từ Hoa Nam (Trung Quốc) xuống, từ Hi-ma-lay-a tới, từ Ấn Độ - Mi-an-ma sang và từ Ma-lai-xi-a, In-đô-nê-xi-a lên, nên thành phần loài sinh vật của nước ta rất phong phú.

 + Vùng biển nước ta nằm trong vùng nhiệt đới, có nhiệt độ bề mặt nước biển cao, các dòng biển di chuyển theo mùa, sinh vật biển phong phú, đa dạng.

b. Thiên nhiên phân hoá đa dạng

- Khí hậu có sự phân hoá theo chiều Bắc - Nam, Đông - Tây.

- Sự phân hoá của khí hậu dẫn đến sự phân hoá của sinh vật và đất, làm cho sinh vật và đất ở nước ta phong phú, đa dạng.