Bài 11: La Mã cổ đại SVIP

I. Điều kiện tự nhiên

- Nơi phát sinh ban đầu của La Mã cổ đại là bán đảo I-ta-li-a.

- Vùng đồng bằng màu mỡ ở thung lũng sông Pô và sông Ti-bơ thuận lợi cho việc trồng trọt.

- Miền Nam và đảo Xi-xin (Sicily) có những đồng cỏ thuận tiện cho việc chăn nuôi.

- Trong lòng đất chứa nhiều đồng, chì, sắt nên các ngành thủ công nghiệp cũng rất phát triển.

- Bán đảo I-ta-li-a có hàng nghìn km đường bờ biển, lại nằm ở vị trí trung tâm Địa Trung Hải, rất thuận lợi cho giao thương và các hoạt động hàng hải.

- Từ đây, người La Mã vừa có thể buôn bán khắp các vùng xung quanh Địa Trung Hải, vừa dễ dàng chinh phục những vùng lãnh thổ mới và quản lí hiệu quả cả đế chế rộng lớn.

Cảng biển gần thành phố Pôm-pây (Pompeii), I-ta-li-a 

Tranh tường thế kỉ I ở Xơ-ta-bi-ê (Stabiae)

II. Tổ chức nhà nước La Mã cổ đại

- Khi mới thành lập, La Mã chỉ là một thành bang nhỏ bé ở miền Trung bán đảo I-ta-li-a.

- Dần dần, thông qua chiến tranh, lãnh thổ La Mã được mở rộng và trở thành đế chế rộng lớn.

- Vào đầu thế kỉ II, lãnh thổ của đế chế La Mã bao gồm toàn bộ vùng đất xung quanh Địa Trung Hải, vùng ven bờ Đại Tây Dương và quần đảo Anh.

- Ban đầu, La Mã thiết lập hình thức nhà nước cộng hòa không có vua, cai trị dựa trên luật pháp và mọi chức vụ phải được bầu ra. Tuy nhiên, thực chất quyền lực nằm trong tay 300 thành viên của Viện Nguyên lão, thuộc các gia đình giàu có nhất của giới chủ nô La Mã.

- Năm 27 TCN, Ốc-ta-vi-ớt (Octavius), La Mã chuyển sang hình thức nhà nước đế chế. Cơ cấu nhà nước vẫn duy trì như thời cộng hòa  nhưng hoàng đế thâu tóm tất cả quyền lực. Viện Nguyên lão chỉ còn là hình thức, không còn quyền hành trong thời kì đế chế.

Quyền lực của Viện Nguyên lão dưới thời Cộng hòa (tranh minh họa)

III. Những thành tựu văn hóa tiêu biểu

- Chữ viết

+ Hệ thống chữ cái La-tinh ra đời trên cơ sở tiếp thu chữ cái của người Hy Lạp.

+ Nó bao gồm 26 chữ cái, là nền tảng cho hơn 200 ngôn ngữ hiện nay.

+ Người La Mã còn tạo ra hệ thống chữ số với 7 chữ cái cơ bản.

- Luật pháp

+ Hệ thống luật La Mã được coi là tiến bộ nhất thời cổ đại và trở thành nền tảng cho việc xây dựng luật pháp ở nước Âu – Mĩ sau này.

- Kiến trúc điêu khắc

+ Nhờ phát minh ra bê tông, người La Mã đã xây dựng các công trình kiến trúc đồ sộ, nguy nga như Khải hoàn môn, đấu trường Cô-li-dê, đền Pan-tê-nông,.... Họ còn xây dựng được hệ thống cầu cống, đường xá,... khắp các vùng đất thuộc đế chế. Nhiều con đường hiện nay vẫn còn được sử dụng.

Quảng trường Rô-ma, biểu tượng của La Mã cổ đại

Chúc các em học tốt !