Bài 18: Quy luật địa đới và quy luật phi địa đới SVIP

1. Quy luật địa đới

a. Khái niệm

- Khái niệm: Là sự thay đổi có quy luật của tất cả các thành phần địa lí và các cảnh quan theo vĩ độ (từ Xích đạo về cực).

- Nguyên nhân

+ Dạng khối cầu của Trái Đất làm cho tia sáng của Mặt Trời (góc nhập xạ) giảm dần từ Xích đạo về hai cực, do đó lượng bức xạ mặt trời cũng giảm dần theo vĩ độ.

+ Lượng bức xạ mặt trời là nguyên nhân, là động lực của các hiện tượng tự nhiên trên Trái Đất. Vì thế lượng bức xạ mặt trời gây ra tính địa đới của các thành phần tự nhiên.

b. Một số biểu hiện của quy luật

Hình 1: Các đai áp và gió trên Trái Đất

c. Ý nghĩa thực tiễn của quy luật

- Tính địa đới của thiên nhiên có tầm quan trọng đặc biệt đối với sản xuất và đời sống.

+ Ví dụ: Miền nhiệt đới gió mùa có khí hậu nóng ẩm nên máy móc, thiết bị hay bị hen rỉ,....

- Cần thiết phải nghiên cứu các biện pháp để thích ứng với điều kiện tự nhiên ở các đới thiên nhiên.

2. Quy luật phi địa đới

a, Khái niệm

- Khái niệm: Là quy luật phân bố của các thành phần địa lí và các cảnh quan không phụ thuộc vào sự phân bố của bức xạ mặt trời (địa đới).

- Nguyên nhân

+ Sự phân chia bề mặt Trái Đất ra thành lục địa, đại dương.

+ Độ cao địa hình dẫn đến sự phân bố nhiệt không đồng đều.

b. Biểu hiện của quy luật

Biểu hiện rõ rệt nhất của quy luật này là sự phân hoá địa ô và sự hình thành các vành đai theo độ cao.

Hình 2: Minh họa quy luật đai cao

c) Ý nghĩa thực tiễn của quy luật

- Các nhân tố phi địa đới không chỉ tác động tới sự phân bố nhiệt ẩm trên Trái Đất mà còn quyết định tới thành phần khoáng chất của đất nước, các chất hữu cơ,...

- Tính phi địa đới còn làm cho các các đới thiên nhiên đa dạng, phong phú tạo ra nhiều lợi thế để phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt trong sản xuất nông nghiệp.