Bài học cùng chủ đề
Bài 3. Trái Đất. Thuyết kiến tạo mảng SVIP
1. Nguồn gốc hình thành Trái Đất
- Có rất nhiều giả thuyết khác nhau về nguồn gốc hình thành của Trái Đất.
- Một số giả thuyết dưới đây nhận được sự đồng tình của đa số các nhà khoa học trên thế giới. Theo giả thuyết này, Trái Đất được hình thành như sau:
+ Ban đầu, hệ Mặt Trời là một đám mây bụi quay tròn gọi là tinh vân Mặt Trời. Trong khi quay, lực hấp dẫn và quán tính làm đám mây trở nên phẳng như hình dạng một cái đĩa, vuông góc với trục quay của nó.
+ Đồng thời, khối bụi lớn nhất tập trung vào trung tâm, nóng lên và cô đặc lại tạo thành Mặt Trời; phần còn lại xung quanh tạo thành các vành xoắn ốc.
+ Các vành xoắn ốc dần dần kết tụ lại dưới tác dụng của trọng lực và trở thành các hành tinh, trong đó có Trái Đất.
2. Vỏ Trái Đất, vật liệu cấu tạo vỏ Trái Đất
a. Vỏ Trái Đất
- Vỏ Trái Đất là lớp vỏ rắn chắc, nằm ở ngoài cùng của Trái Đất.
- Vỏ Trái Đất bao gồm hai bộ phận là vỏ lục địa và vỏ đại dương, có độ dày dao động từ 5km (ở đại dương) đến 70km (ở lục địa).
b. Vật liệu cấu tạo vỏ Trái Đất
Những vật liệu cấu tạo nên vỏ Trái Đất là khoáng vật và đá. Vỏ Trái Đất có trên 5000 loại khoáng vật, trong đó 90% là nhóm khoáng vật si-li-cat. Ba loại đá cấu tạo nên vỏ Trái Đất gồm: đá mac-ma, đá trầm tích và đá biến chất; trong đó, khoảng 95% là đá mac-ma và đá biến chất, còn lại là đá trầm tích.
| Đá mac-ma | Đá trầm tích | Đá biến chất | |
| Nguồn gốc hình thành | Được hình thành từ khối mac-ma nóng chảy ở dưới sâu, khi trào lên trên mặt đất sẽ nguội và rắn đi. | Được hình thành ở những miền đất trũng, do sự lắng tụ và nén chặt của các vật liệu phá huỷ từ các loại đá khác nhau. | Được hình thành từ các loại đá mac-ma và trầm tích, bị thay đổi tính chất trong điều kiện chịu tác động của nhiệt độ cao và sức nén lớn. |
| Tính chất | Bao gồm các tinh thể thô hoặc mịn nằm xen kẽ nhau. | Bao gồm các lớp vật liệu dày, mỏng với màu sắc khác nhau, nằm song song và xen kẽ với nhau. | Bao gồm các tinh thể màu sắc khác nhau. |
| Ví dụ | Đá gra-nit, đá ba-dan,... | Đá phiến sét, đá vôi,... | Đá gơ-nai, đá hoa,... |
3. Thuyết kiến tạo mảng
- Theo thuyết kiến tạo mảng, thạch quyển gồm một số mảng kiến tạo. Các mảng này có bộ phận nổi cao trên mực nước biển là lục địa, các đảo và có bộ phận trũng, thấp bị nước bao phủ là đại dương.
- Các mảng kiến tạo nổi lên trên lớp vật chất quánh dẻo thuộc phần trên của lớp man-ti. Hoạt động của các dòng đối lưu vật chất quánh dẻo và có nhiệt độ cao trong lớp man-ti trên đã làm các mảng không đứng yên mà dịch chuyển trên lớp quánh dẻo này.
- Mỗi mảng kiến tạo đều trôi nổi và di chuyển độc lập với tốc độ chậm (chỉ khoảng vài cm/năm). Trong khi dịch chuyển, các mảng có thể tách rời nhau, xô vào nhau; kết quả là tạo ra các sống núi ngầm, động đất, núi lửa, các dãy núi trẻ,...
Bạn có thể đánh giá bài học này ở đây