Bài 39: Môi trường và tài nguyên thiên nhiên SVIP

1. Môi trường

a. Khái niệm và đặc điểm

- Khái niệm: Môi trường bao gồm các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo có quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng đến đời sống, kinh tế, xã hội, sự tồn tại, phát triển của con người và tự nhiên.

- Đặc điểm

+ Môi trường sống của con người là tổng hợp những điều kiện bên ngoài có ảnh hưởng tới đời sống và sự phát triển của con người, được phân thành môi trường tự nhiên, môi trường xã hội và môi trường nhân tạo.

Hình 1: Môi trường tự nhiên

+ Môi trường có mối quan hệ mật thiết và tác động qua lại với con người.

Hình 2: Môi trường xã hội

b. Vai trò của môi trường

- Môi trường là không gian sống của con người. Các thành phần của môi trường như bức xạ mặt trời, đất, nước, không khí,... đều là những yếu tố thiết yếu cho sự sống của con người.

- Môi trường là nguồn cung cấp tài nguyên cho sản xuất và đời sống con người như: đất, nước, khoáng sản,...

- Môi trường là nơi chứa đựng chất thải do con người tạo ra. Hoạt động sản xuất và tiêu dùng của chúng ta mỗi ngày đều phát sinh chất thải và tất cả các chất thải này được đưa vào môi trường.

- Môi trường là nơi lưu giữ và cung cấp thông tin.

Hình 3: Tác động của con người vào môi trường

2. Tài nguyên thiên nhiên

a. Khái niệm và đặc điểm

- Khái niệm: Tài nguyên thiên nhiên là toàn bộ giá trị vật chất có trong tự nhiên mà con người có thể khai thác, chế biến, sử dụng để phục vụ cuộc sống.

- Đặc điểm

+ Tài nguyên thiên nhiên phân bố không đồng đều trong không gian.

+ Tài nguyên thiên nhiên rất đa dạng. Có nhiều cách phân loại tài nguyên thiên nhiên.

- Phân loại thông dụng nhất hiện nay là dựa vào khả năng tái sinh của tài nguyên so với tốc độ tiêu thụ của con người.

b. Vai trò của tài nguyên thiên nhiên

- Tài nguyên thiên nhiên là nguồn lực quan trọng của quá trình sản xuất, đặc biệt trong việc phát triển ngành khai thác, chế biến và cung cấp nguyên nhiên liệu cho các ngành kinh tế khác.

- Tài nguyên thiên nhiên là cơ sở để tích luỹ vốn và phát triển ổn định.

+ Đối với hầu hết các quốc gia, việc tích luỹ vốn đòi hỏi phải có quá trình lâu dài. Tuy nhiên, nhờ vào nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú và đa dạng mà có thể rút ngắn quá trình tích lũy vốn bằng cách khai thác sản phẩm thô để bán.

+ Sự giàu có về tài nguyên thiên nhiên sẽ giúp các quốc gia ít lệ thuộc vào quốc gia khác, từ đó tạo ra cơ hội phát triển kinh tế ổn định.

=> Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - kĩ thuật đang làm thay đổi giá trị của nhiều loại tài nguyên. Một số loài khai thác quá mức đã trở nên quý hiếm. Trong khi đó, một số loài tài nguyên trước đây có giá trị cao, nay lại trở nên phổ biến và có giá trị thấp do con người tìm ra phương pháp chế biến hiệu quả hoặc tìm ra nguyên liệu thay thế.

Hình 4: Vai trò của rừng