CHIẾU DỜI ĐÔ
(Thiên đô chiếu)
Lý Công Uẩn
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Lý Thái Tổ (974 - 1028), tên thật là Lý Công Uẩn, là hoàng đế lập ra nhà Lý trong lịch sử Việt Nam, trị vì từ năm 1009 đến khi qua đời vào năm 1028.
- Nhà vua là người thông minh, nhân ái, có chí lớn, lập được nhiều chiến công.
2. Tác phẩm
- Bối cảnh ra đời:
@201418162697@
- Thể loại: Chiếu.
+ Hình thức: Thường được viết bằng văn xuôi, văn vần hoặc văn biền ngẫu.
+ Mục đích: Để vua ban bố những mệnh lệnh.
+ Nội dung: Thể hiện tư tưởng chính trị lớn, ảnh hưởng đến vận mệnh triều đại, đất nước.
- Bố cục:
@201418165129@
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Lí do dời đô
Tác giả đã nêu ra lí do dời đô với các lí lẽ thuyết phục và bằng chứng xác thực.
- Các vị vua đời trước đã nhiều lần dời đô:
+ Nhà Thương đến vua Bàn Canh năm lần dời đô.
+ Nhà Chu đến đời Thành Vương ba lần dời đô.
@201418273229@
- Việc dời đô xuất phát từ lợi ích chung của dân tộc chứ không phải là ý định chủ quan của nhà vua. Vua muốn “đóng đô ở nơi trung tâm” đất nước, “mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho con cháu”, để cho “vận nước lâu dài, phong tục phồn thịnh”, …
- Việc hai nhà Đinh, Lê không chịu dời đô khiến cho “triều đại không được lâu bền, số vận ngắn ngủi, trăm họ phải hao tốn, muôn vật không được thích nghi”.
--> Những lí do khách quan, chủ quan của việc dời đô.
--> Dời đô là việc làm thuận theo ý trời và lòng dân.
2. Lí do chọn Đại La làm kinh đô mới
Để thuyết phục triều đình về việc chọn Đại La làm kinh đô mới, Lý Công Uẩn đã trình bày lí lẽ và bằng chứng khách quan.
- Thiên thời:
+ Kinh đô cũ thời Cao Vương.
+ Nơi trung tâm trời đất.
+ Thế rồng cuộn hổ ngồi.
+ Kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời.
- Địa lợi:
+ Đúng ngôi nam, bắc, đông, tây.
+ Tiện hướng nhìn sông, dựa núi.
+ Địa thế rộng mà bằng, đất đai cao mà thoáng.
- Nhân hòa:
+ Dân cư khỏi chịu cảnh ngập lụt.
+ Muôn vật phong phú, tốt tươi.
--> Nơi này là thắng địa, tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước, xứng đáng trở thành kinh đô mới.
3. Sự kết hợp hài hòa giữa lí trí và tình cảm trong văn bản
- Vua bàn luận với quần thần về quyết định quan trọng của mình với thái độ dân chủ, tôn trọng người khác trên cơ sở vì quyền lợi chung của dân tộc.
- Vua phân tích mọi lẽ thiệt hơn về việc dời đô, thể hiện quan điểm dứt khoát của mình thông qua các lí lẽ, bằng chứng.
@201418225636@
II. Tổng kết
1. Nội dung
- Chiếu dời đô phản ánh khát vọng của nhân dân về một dân tộc độc lập, thống nhất đồng thời phản ánh ý chí tự cường của dân tộc Đại Việt trên đà lớn mạnh.
2. Nghệ thuật
- Lối văn biền ngẫu, các vế đối nhau cân xứng nhịp nhàng.
- Cách lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc bén.
- Dẫn chứng tiêu biểu, giàu sức thuyết phục.
- Kết hợp hài hòa giữa tình và lí.
Bạn có thể đánh giá bài học này ở đây