Đột biến nhiễm sắc thể SVIP

I. Khái niệm đột biến nhiễm sắc thể

Đột biến nhiễm sắc thể là sự biến đổi trong cấu trúc hoặc số lượng của nhiễm sắc thể.

II. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

1. Khái niệm đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là những biến đổi làm thay đổi cấu trúc của nhiễm sắc thể.

Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể gồm các dạng: mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn và chuyển đoạn.

2. Ý nghĩa và tác hại của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

Đột biến cấu trúc NST làm cấu trúc lại các gene trong hệ gene, từ đó có thể:

• Làm xuất hiện kiểu hình mới, cung cấp nguyên liệu cho tiến hoá và cho chọn giống.
• Làm tăng số bản sao của gene trong hệ gene, có thể có lợi cho thể đột biến và cho con người.
• Loại bỏ các gene có hại ra khỏi hệ gene.
• Làm hỏng gene, mất gene.
• Làm mất cân bằng hệ gene và gây hại cho thể đột biến như giảm sức sống, giảm khả năng sinh sản hoặc gây chết.

Ví dụ: Ở người, đột biến chuyển đoạn giữa NST số 9 và số 22 dẫn đến bệnh ung thư bạch cầu tủy cấp tính; đột biến làm mất một đoạn trên cánh ngắn của NST số 5 gây ra hội chứng cri-du-chat (hội chứng mèo kêu).

III. Đột biến số lượng nhiễm sắc thể

1. Khái niệm đột biến số lượng nhiễm sắc thể

Đột biến số lượng nhiễm sắc thể làm thay đổi số lượng nhiễm sắc thể trong bộ nhiễm sắc thể.

Hai dạng đột biến số lượng nhiễm sắc thể:

• Đột biến lệch bội: làm tăng/ giảm số lượng nhiễm sắc thể ở một hoặc một số cặp nhiễm sắc thể.

• Đột biến đa bội: xảy ra ở cả bộ nhiễm sắc thể.

2. Ý nghĩa và tác hại của đột biến số lượng nhiễm sắc thể

Đột biến số lượng nhiễm sắc thể cung cấp nguyên liệu cho quá trình tiến hóa.

Thể đa bội ít gặp ở động vật (do thường chết ở giai đoạn hợp tử hoặc phôi sớm) nhưng thường gặp ở thực vật nhiều hơn.

Tế bào đa bội có hàm lượng DNA tăng theo bội số n → Tăng sản phẩm của gene lên gấp bội. Hậu quả:

• Cơ quan sinh dưỡng lớn, sinh trưởng nhanh và chống chịu tốt hơn bình thường.
• Góp phần nhanh chóng hình thành loài mới ở thực vật.

→ Ý nghĩa: Đột biến đa bội được ứng dụng nhiều trong chọn tạo giống giúp tăng năng suất.

Thể lệch bội thường gây hại cho thể đột biến do mất cân bằng trong hệ gene. Hậu quả:

• Giảm sức sống hoặc gây chết.
• Mất khả năng sinh sản, vô sinh.
• Cơ thể có nhiều dị dạng.

Ví dụ: Thể ba ở cặp nhiễm sắc thể số 21 gây nên hội chứng Down.

1. Đột biến NST là những biến đổi về cấu trúc và số lượng NST.

2. Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi làm thay đổi cấu trúc của NST, gồm các dạng: mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn, chuyển đoạn.

3. Đột biến số lượng NST làm thay đổi số lượng NST trong bộ NST, gồm đột biến lệch bội và đột biến đa bội. Đột biến số lượng NST xảy ra phổ biến ở thực vật.

4. Đột biến NST có thể có lợi, có hại hoặc không có lợi cũng không có hại (trung tính) cho thể đột biến. Đột biến NST cung cấp nguyên liệu cho tạo giống mới và cho tiến hoá.