Bài 8. Cách mạng tháng Tám năm 1945 (Phần I) SVIP

1. Tình hình Việt Nam dưới ách thống trị của Pháp - Nhật Bản 
- Tháng 9 - 1940: quân phiệt Nhật Bản tiến đánh Việt Nam ở Lạng Sơn, từng bước xâm chiếm toàn bộ Đông Dương.
- Quân Pháp chống cự yếu ớt, sau đó đầu hàng và câu kết với quân Nhật, ra sức bóc lột nhân dân Đông Dương.
=> Nhân dân Việt Nam chịu hai tầng áp bức của Pháp và Nhật Bản. 
- Về chính trị: 
+ Nhật và Pháp tiến hành phát xít hoá bộ máy cai trị.
+ Thẳng tay đàn áp phong trào cách mạng, thủ tiêu các quyền lợi mà nhân dân Việt Nam giành được trong phong trào 1936 - 1939. 

- Về kinh tế: 
+ Pháp: thực hiện chính sách "Kinh tế chỉ huy", tăng cường các loại thuế. 
+ Nhật: bắt nhân dân ta "nhổ lúa trồng đay", thu mua lương thực cưỡng bức, rẻ mạt.
- Hậu quả: 
+ Những thủ đoạn tàn ác về kinh tế của Nhật đã gây ra nạn đói nghiêm trọng ở Bắc và Bắc Trung Kì giai đoạn 1944 - 1945.
+ Làm cho mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc Việt Nam với đế quốc và tay sai ngày càng gay gắt. 
+ Bùng nổ một số cuộc khởi nghĩa: khởi nghĩa Bắc Sơn (Lạng Sơn, 9 - 1940), khởi nghĩa Nam Kì (11 - 1940) và binh biến Đô Lương (Nghệ An, 1 - 1941).

2. Công cuộc chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền trong toàn quốc 
a. Sự chuyển hướng chiến lược của Đảng Cộng sản Đông Dương 
- Tháng 11 - 1939: Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương lần thứ sáu. 
+ Địa điểm: Bà Điểm (Hóc Môn, Gia Định).
+ Chủ trì: Tổng bí thư Nguyễn Văn Cừ. 
+ Xác định nhiệm vụ cách mạng: cách mạng giải phóng dân tộc, đánh đuổi đế quốc Pháp và tay sai để giành độc lập. 

- Tháng 5 - 1941: Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương lần thứ tám.
+ Địa điểm: Pác Bó (Cao Bằng).
+ Chủ trì: lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc.
+ Mục tiêu hội nghị: ​​Hoàn chỉnh chuyển hướng chiến lược cách mạng của Đảng, đưa nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu được đề ra từ hội nghị tháng 11 - 1939. 
+ Nội dung: 

• Giải quyết vấn đề dân tộc trong phạm vi từng nước Đông Dương. 
• Chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền là nhiệm vụ trung tâm.
• Hình thái khởi nghĩa: khởi nghĩa từng phần tiến lên tổng khởi nghĩa.
• Dự báo về thời cơ của cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền. 

Di tích Lán Khuổi Nậm (Pác Bó, Cao Bằng hiện nay) - nơi họp Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng  lần thứ tám. 

b. Chuẩn bị về lực lượng 
- Ngày 19 - 5 - 1941: Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh (gọi tắt là Mặt trận Việt Minh) được thành lập.
+ Mặt trận được thành lập nhằm "liên hiệp hết thảy các giới đồng bào yêu nước, không phân biệt giàu nghèo, già trẻ, gái trai, không phân biệt tôn giáo và xu hướng chính trị, đặng cùng nhau mưu cuộc dân tộc giải phóng". 
+ Mặt trận bao gồm các tổ chức quần chúng lấy tên là Hội Cứu quốc. 
=> Mặt trận thu hút đông đảo quần chúng nhân dân tham gia vào các Hội Cứu quốc, nhất là ở Cao Bằng. 
- Ngày 22 - 12 - 1944: theo chỉ thị của Hồ Chí Minh, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân được thành lập tại Cao Bằng. Đội giành thắng lợi hai trận liên tiếp tại Phay Khắt và Nà Ngần.  ​