Lý thuyết SVIP

1. Bộ máy nhà nước thời vua Lê Thánh Tông hoàn chỉnh chặt chẽ hơn bộ máy nhà nước thời Lý - Trần ở những điểm nào ?

Trả lời:

* Triều đình:

- Đứng đầu là vua nắm mọi quyền hành. Một số cơ quan cùng chức cao cấp nhất và trung gian được bãi bỏ, tăng cường được tính tập quyền (tức mọi quyền lực tập trung vào tay Hoàng đế triều đình, hạn chế được tính phân tán, cục bộ, địa phương).

- Hệ thống thanh tra giám sát hoạt động của quan lại được tăng cường từ trung ương đến tận đơn vị xã.

* Các đơn vị hành chính:

- Các đơn vị hành chính được tổ chức chặt chẽ hơn, đặc biệt là cấp thừa tuyên và cấp xã.

- Đất nước được mở rộng, cả nước chia làm 13 đạo, dưới đạo là phủ, huyện, xã.

* Cách đào tạo tuyển chọn nhân tài:

- Nhà nước thời vua Lê Thánh Tông lấy phương thức học tập, thi cử làm phương thức chủ yếu, đồng thời là nguyên tắc để tuyển chọn, bổ dụng quan lại (tức là phải có học, thi đỗ, có bằng cấp mới được nhà nước bổ dụng làm quan) vì thế việc chọn nhân tài công bằng không để sót người có tài.

2. Nhà nước thời Lê sơ và nhà nước thời Lý - Trần có điểm gì khác nhau ?

Trả lời:

3. Luật pháp thời Lê sơ có điểm gì giống và khác luật pháp thời Lý - Trần ?

Trả lời:

* Giống nhau:

- Giữa luật pháp Lý - Trần và Lê sơ là cùng bảo vệ quyền lợi của nhà vua, triều đình, giai cấp thống trị.

- Khuyến khích sản xuất phát triển.

- Bảo bệ quyền tư hữu tài sản.

* Khác nhau:

- Pháp luật thời Lê sơ (thông qua bộ luật Hồng Đức) đầy đủ, hoàn chỉnh hơn và có một số điều bảo vệ quyền lợi cho nhân dân, phụ nữ.

4. Tình hình kinh tế thời Lê sơ có gì giống và khác với thời Lý - Trần ?

Trả lời:

* Giống nhau:

- Nông nghiệp: quan tâm mở rộng diện tích trồng trọt, sửa đắp đê điều, phòng lũ lụt.

- Thủ công nghiệp: các nghề thủ công cổ truyền phát triển.

- Thương nghiệp: mở chợ, cửa biển buôn bán với người nước ngoài.

* Khác nhau:

5. Xã hội thời Lý Trần và thời Lê sơ có những giai cấp tầng lớp nào? Có gì khác nhau?

Trả lời:

6. Trong lĩnh vực văn hoá, giáo dục, khoa học, nghệ thuật, thời Lê sơ đã đạt được những thành tựu nào ? Có gì khác thời Lý - Trần ?

Trả lời:

1. Thành tựu văn hóa, giáo dục, khoa học, nghệ thuật thời Lê Sơ

* Giáo dục - khoa cử: rất phát triển

- Thời Lê sơ (1428-1527), tổ chức được 26 khoa thi tiến sĩ, lấy đỗ 989 tiến sĩ, 20 trạng nguyên.

- Riêng thời vua Lê Thánh Tông (1460-1497) tổ chức được 12 khoa thi tiến sĩ, lấy đỗ 501 tiến sĩ, 9 trạng nguyên.

* Văn học:

- Văn học chữ Hán có những tác phẩm nổi tiếng như : "Quân trung từ mệnh tập", "Bình Ngô đại cáo", "Quỳnh uyển cửu ca"...

- Văn học chữ Nôm có "Quốc âm thi tập", "Hồng Đức quốc âm thi tập", "Thập giới cô hồn quốc ngữ văn",...

* Khoa học:

- Sử học: Đại Việt sử kí, Đại Việt sử kí toàn thư, Lam Sơn thực lục, Việt giám thông khảo tổng luận,..

- Địa lý: Hồng Đức bản đồ, Dư địa chí, An Nam hình thăng đồ.

- Y học: Bản thảo Thực vật toát yếu.

- Toán học: Đại thành toán pháp, Lập thành toán pháp.

* Nghệ thuật:

- Nghệ thuật sân khấu ca, múa, nhạc, chèo, tuồng.

- Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc biểu hiện rõ nét và đặc sắc ở các công trình lăng tẩm, cung điện tại Lam Kinh - Thanh Hoá.

2. Điểm khác biệt so với thời Lý - Trần

- Giáo dục thời Lê sơ phát triển mạnh, có nhiều khoa thi cử để tuyển chọn nhân tài, chọn người công bằng.

- Đa số dân đều có thể được đi học và cho phép người nào có học đều dự thi và thi đỗ đều được bổ nhiệm làm quan và được vinh quy bái tổ.

- Thời Lê sơ, Phật giáo không còn phát triển và không chiếm địa vị thống trị trên lĩnh vực tư tưởng như thời Lý - Trần nhưng thời Lê sơ, Nho giáo chiếm địa vị độc tôn, chi phối trên lĩnh vực văn hoá, tư tưởng.

10. Em hãy lập bảng thống kê các tác phẩm văn học, sử học nổi tiếng thời Lý - Trần và Lê sơ?

Trả lời: