BÊN BỜ THIÊN MẠC
(Hà Ân)
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Hà Ân (1928 –2011) tên thật là Hoàng Hiển Mô, quê ở Hà Nội.
- Ông là một nhà văn Việt Nam, nổi tiếng với các tác phẩm tiểu thuyết lịch sử, truyện kể lịch sử và dã sử.
2. Tác phẩm
@202003951315@
- Bên bờ Thiên Mạc là tập truyện lịch sử gồm năm chương, kể về một địa danh lịch sử nổi tiếng gắn với tên tuổi của những người anh hùng thời nhà Trần trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ 2 (năm 1285). Có thể coi Bên bờ Thiên Mạc có cốt truyện đa tuyến. Tuyến chính kể về Trần Bình Trọng, ngợi ca tinh thần gan dạ, quả cảm, bất khuất trước kẻ thù của vị tướng này.Tuyến thứ hai kể chuyện về vua Trần Nhân Tông và Trần Hưng Đạo, ngợi ca tư thế bình tĩnh, ung dung tự tại của người đứng đầu đất nước trong cuộc chiến tranh. Tuyến thứ ba gồm bố con ông già Màn Trò và người dân Thiên Mạc, ngợi ca tấm lòng và tinh thần yêu nước của tầng lớp, quần chúng nhân dân.
- Đoạn trích Bên bờ Thiên Mạc thuộc chương 4, phần 2, kể về việc Trần Quốc Tuấn giao nhiệm vụ hết sức nghiêm trọng và tuyệt mật cho Hoàng Đỗ, con ông già Màn Trò, một nô tì ở vùng Thiên Mạc. Trước giờ chia tay, Trần Bình Trọng đã xoá vết xăm nô tì trên trán Hoàng Đỗ để cậu bé trở thành người dân bình thường.
@202003952141@
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Đặc điểm của truyện lịch sử được thể hiện trong văn bản
- Văn bản Bên bờ Thiên Mạc có nội dung liên quan đến các nhân vật lịch sử như Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng.
- Văn bản cũng có nội dung liên quan đến sự kiện lịch sử: Cuộc chiến đánh quân Mông - Nguyên lần thứ hai của quân đội nhà Trần.
- Văn bản không đơn thuần là kể lại sự kiện lịch sử, con người có thật mà có sự đan xen với yếu tố hư cấu, tưởng tượng, có sự bổ sung, sáng tạo của tác giả.
@202003953247@
- Văn bản có các từ ngữ chỉ tước hiệu hay danh xưng thời phong kiến như: nô tì, tướng quân...
2. Nhân vật
a. Các nhân vật trong đoạn trích
- Các nhân vật trong đoạn trích: Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng, Hoàng Đỗ, ông già Màn Trò.
- Những nhân vật lịch sử: Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng.
b. Một số nhân vật chính
- Trần Bình Trọng:
@202003954249@
+ Ông nghĩ: "Cậu bé chăn ngựa đã biết đem tất cả từ trí tuệ, tài năng đến tấm lòng hiến dân cho nước. Có được những người lính như thế này thật là một hạnh phúc đối với những người làm tướng." --> Ông rất có mắt nhìn người, không coi thường năng lực của Hoàng Đỗ.
+ "Nhưng đột nhiên, ông nhớ lại và thấy trước đây, ông chưa đối xử rộng tình với quân sĩ và gia nô của ông." --> Một người chủ tướng, chủ nhân tốt, biết nghĩ đến người cấp dưới của mình.
+ "Trần Bình Trọng dùng mũi kiếm rạch lên trán Hoàng Đỗ thành một ô vuông nhỏ và lột làn da có thích chàm ba chữ “Quan trung khách”,… Trần Bình Trọng cắt một vạt áo chiến của mình và dùng thuốc dấu buộc trán cho Hoàng Đỗ." --> Trần Bình Trọng thấu hiểu tâm tư, nguyện vọng của người dưới trướng mình.
=> Trần Bình Trọng là vị tướng tài năng, rất giỏi nhìn người, có sự thấu hiểu cho những người dưới trướng mình.
- Trần Quốc Tuấn:
+ “Đây là một đạo lệnh bí mật bọc sáp… Cháu sẽ trao tận tay Thượng tướng quân bản lệnh này và chỉ được trao cho chính tay Thượng tướng quân mà thôi… Việc lớn của nước nhà nằm trong viên sáp này đó!" --> Trần Quốc Tuấn rất có mắt nhìn người, tin tưởng vào cậu bé chăn ngựa.
+ Khi nghe Hoàng Đỗ nói về việc mình và những người bạn xông vào đối đầu với giặc và kết quả bọn giặc chết, chạy bán mạng, Trần Quốc Tuấn cho rằng: "Binh pháp gọi như thế là “vào đất chết để tìm lấy sống” đó. Có ai ngăn cháu làm như vậy đâu!" --> Ông là người học rộng hiểu sâu.
@202003955823@
Khi nghe Hoàng Đỗ nói về băn khoăn của mình “Bởi trước khi liều chết, cháu đã phải nuốt bản mật lệnh này, còn đâu để mà trao tay cho Thượng tướng quân được nữa.”, Trần Quốc Tuấn liền bảo: “Ta cũng đã nghĩ trước điều đó rồi. Khi ấy, cháu sẽ trao cái khóa bạc này cho Thượng tướng quân. Thượng tướng quân suy nghĩ rồi sẽ hiểu được ý ta. Nếu vật này có rơi vào tay quân Nguyên, chúng cũng không thể nào ngờ được rằng chiếc khóa bạc có liên quan gì đến vận nước đâu.” --> Luôn suy nghĩ, dự liệu, cẩn thận trước mọi việc.
=> Trần Quốc Tuấn là người có mắt nhìn người rất tinh tế. Ông luôn suy nghĩ, dự liệu, cẩn thận trước mọi việc.
- Hoàng Đỗ:
+ Hoàng Đỗ dõng dạc nói với Trần Quốc Tuấn: “Nhưng bố cháu đã dạy cháu phải trung với nước. Dù có chết cho nước, cháu cũng không sợ…” --> Mặc dù còn nhỏ tuổi, nhưng trong thâm tâm, cậu rất yêu nước, sẵn sàng hi sinh vì nước, dù có chết thì cũng chẳng sợ gì.
+ Cậu chia sẻ thành thật với Trần Quốc Tuấn khi nhận nhiệm vụ: "cháu sợ không đảm đương nổi việc này" --> Đứng trước việc lớn, nhiệm vụ quan trọng, cậu cũng tỏ ra lo lắng và sợ hãi.
+ Cậu nghĩ đến việc bị giặc vây bắt, có thể sẽ nuốt bản lệnh và khẳng khái nói: "Nuốt xong, cháu không chịu chết một mình đâu. Cháu sẽ xông vào chúng nó. May ra cháu đổi mạng cháu được vài mạng giặc."-> Hoàng Đỗ là một cậu bé gan dạ, có lòng căm thù giặc.
=> Hoàng Đỗ là một cậu bé ngoan ngoãn, nhanh nhẹn và có lòng yêu nước nồng nàn từ khi còn rất nhỏ.
3. Ý nghĩa, thông điệp của văn bản
- Nhân dân ta có lòng nồng nàn yêu nước, tinh thần dũng cảm, ý chí chiến đấu kiên cường, bất khuất. Khi đất nước có giặc xâm lược, nhân dân ta sẵn sàng đứng lên chống giặc, hi sinh vì Tổ quốc.
- Con người Việt Nam luôn tồn tại những đức tính, phẩm chất đáng quý: yêu nước, dũng cảm, kiên cường, trung thành,…
- Trong thời đại ngày nay, con người Việt Nam cần biết ơn những anh hùng đi trước đã quyết tâm chiến đấu, hi sinh vì độc lập dân tộc. Người Việt Nam cần giữ gìn, xây dựng quê hương, đất nước.
II. Tổng kết
1. Nội dung
@202003956303@
2. Nghệ thuật
- Cách diễn tả tâm lý nhân vật độc đáo, phương thức đối thoại hấp dẫn làm cho câu chuyện hay hơn, sinh động hơn.
- Sự kết hợp nhuần nhị giữa kiến thức lịch sử, cảm xúc dồi dào, tưởng tượng phong phú của tác giả.
Bạn có thể đánh giá bài học này ở đây