Thực hành tiếng Việt: Điển cố, điển tích SVIP

1. Tìm các điển cố, điển tích (in đậm) ứng với nguồn gốc và nghĩa.

a. "Tấm lòng cứu nước, vẫn đăm đăm muốn tiến về đông, / Cỗ xe cầu hiền, thường chăm chắm còn dành phía tả." (Nguyễn Trãi).

Điển tích, lấy từ chuyện xưa bên Trung Quốc: “Tín Lăng Quân người nước Ngụy, nghe nói Hầu Doanh là người hiền tài, đem xe đi đón. Tín Lăng Quân ngồi bên hữu (bên phải), dành bên tả (bên trái) cho Hầu Doanh để tỏ ý đặc biệt tôn trọng.”.

b. "Chí làm trai dặm ngàn da ngựa/ Gieo Thái Sơn nhẹ tựa hồng mao.". (Chinh phụ ngâm) 

Điển tích, lấy từ chuyện xưa bên Trung Quốc: “Tín Lăng Quân người nước Ngụy, nghe nói Hầu Doanh là người hiền tài, đem xe đi đón. Tín Lăng Quân ngồi bên hữu (bên phải), dành bên tả (bên trái) cho Hầu Doanh để tỏ ý đặc biệt tôn trọng.”. 

c. "Một hai nghiêng nước nghiêng thành/ Sắc đành đòi một tài đành họa hai.". (Nguyễn Du)

Điển cố, lấy ý từ câu của Mã Viện thời Hán: “Bậc trượng phu nên chết ở nơi biên giới, chốn chiến trường, lấy da ngựa mà bọc thây...”.

d. "Nuôi con những ước về sau./ Trao tơ phải lứa, gieo cầu đáng nơi.". (Nguyễn Du)

Điển cố, lấy từ bài ca của Lý Diên Niên (Trung Quốc): “Nhất cố khuynh nhân thành, tái cố khuynh nhân quốc.” (Ngoảnh lại một cái làm xiêu thành trì của người, ngoảnh lại cái nữa làm xiêu nước người.). 

2. Dựa vào chú thích trong Truyện Kiều của Nguyễn Du, giải thích nguồn gốc và ý nghĩa của các điển cố, điển tích (in đậm) trong những câu dưới đây.

a. 

Trải qua một cuộc bể dâu,

Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.

b.

 Bấy lâu nghe tiếng má đào,

Mắt xanh mà chẳng để ai vào có không?

3. Tìm trong sách, báo (hoặc trên Internet) câu chuyện Tái Ông thất mã (Tái Ông mất ngựa). Viết một đoạn văn (khoảng 10-12 dòng) kể lại chuyện đó và nêu ý nghĩa của điển tích “ngựa Tái Ông”.

Hướng dẫn:

* Hình thức:

- Đảm bảo hình thức đoạn văn: không xuống dòng.

- Đảm bảo về dung lượng: khoảng 10-12 dòng.

- Không mắc lỗi chính tả, lỗi diễn đạt.

* Nội dung:

- Kể tóm tắt được câu chuyện "Tái Ông mất ngựa".

Gợi ý: Câu chuyện kể về việc nuôi ngựa của một ông lão sống ở biên giới phía Bắc giáp nhà Hồ. Một lần con ngựa ông nuôi chạy sang nước Hồ, mọi người ai cũng cho là sự mất mát, đến an ủi ông lão nhưng ông lại cho rằng biết đâu đó lại là điều tốt. Đúng như ông nói, không lâu sau con ngựa trở về dẫn theo một con ngựa nước Hồ rất đẹp mã. Hàng xóm hay tin đến chúc mừng, nhưng ông lại nói: "Có thể đây chẳng phải điềm lành". Thật vậy, Con trai ông thích cưỡi con ngựa quý, một hôm anh ta ngã ngựa gãy chân và trở thành tàn tật. Hàng xóm đến khuyên nhủ ông đừng quá thương tâm, Tái Ông điềm nhiên "Con trai tôi tuy gãy chân, nhưng đó chưa hẳn đã là điều không may.". Một năm sau, nước Hồ láng giềng đưa quân sang xâm lược. Tất cả thanh niên trai tráng đều phải tòng quân và hầu hết đều bị tử trận. Con trai ông đang bị què chân nên được ở nhà và thoát chết.

- Nêu được ý nghĩa của câu chuyện.

Gợi ý: Cuộc sống đa sự, biến hóa khôn lường. Con người ta không thể lường trước được những việc sẽ xảy ra. Do vậy ta cần học cách giữ thái độ bình tĩnh trước mọi việc, đón nhận và đối mặt dù đó là điều lành hay điều dữ xảy đến.