Văn bản: Trên xuồng cứu nạn (Trích Cuộc đời của Pi - Y-an Ma-ten) SVIP

TRÊN XUỒNG CỨU NẠN

(Trích Cuộc đời của Pi) 

Y-an Ma-ten (Yann Martel)

I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG:

1. Đọc:

2. Tìm hiểu chung:

a. Tác giả:

- Yann Martel (sinh ngày 25 tháng 6 năm 1963) là nhà văn sinh ở Tây Ban Nha nhưng hiện sống tại Montréal, Canada. Ông nổi tiếng với cuốn tiểu thuyết Bản Ngã và tuyển tập truyện ngắn nhan đề Những sự kiện có thật đằng sau vụ Roccamatios Helsinki. Cuộc đời của Pi là cuốn sách thứ ba của ông, được tặng giải thưởng Man Booker năm 2002.

b. Tác phẩm: 

- Tóm tắt: Nhân vật chính của cuốn tiểu thuyết là cậu bé Pít-xin Mô-li-tô Pa-ten (Piscine Molitor Patel), con trai một doanh nhân Ấn Độ, sở hữu vườn thú lớn tại Pông-đi-se-ri (Pondicherry). Để tránh sự chế nhạo của bạn bè vì danh xưng có những cách phát âm và giải nghĩa oái oăm, cậu tự giới thiệu mình là Pi (như tên của số pi trong toán học). Pi có thiên hướng ngưỡng vọng tôn giáo, thấy mình hoàn toàn thoải mái khi cùng một lúc theo cả đạo Hin-đu (Hindu), đạo Hồi lẫn đạo Thiên Chúa. Cậu có niềm tin vững chắc vào sự tồn tại của Thượng đế, vào giá trị vĩnh hằng của tình yêu thương hướng đến mọi sinh linh. Khi tình hình chính trị ở Ấn Độ có những biến động khó lường, bố Pi quyết định đưa cả gia đình sang định cư ở Ca-na-đa (Canada), đem theo phần lớn bầy thú trong vườn thú của gia đình trên một con tàu chở hàng Nhật Bản. Con tàu gặp bão và bị đắm ở vùng sâu nhất của Thái Bình Dương. Bố, mẹ, anh trai của Pi, toàn bộ thủy thủ đoàn cùng hầu hết bầy thú bị biển sâu nuốt chửng. Pi may mắn sống sót nhờ được ném lên chiếc thuyền cứu hộ. Trên con thuyền nhỏ hẹp, ngoài Pi còn có một con hổ Ben-gan (Bengal) tên là Ri-sác Pác-cơ (Richard Parker), một con linh cẩu, một con đười ươi (Nước Cam), một con ngựa vằn và một con chuột. Sau cuộc chiến sinh tồn bạo liệt, ngắn ngủi, cuối cùng, trên thuyền chỉ còn lại Pi và con hổ Pác-cơ. Tận dụng những kiến thức từng học về đời sống của thú hoang và cách chế ngự chúng, Pi đã làm chủ được tình thế, duy trì được sự gắn kết giữa hai sinh mạng cho đến khi chiếc xuồng tơi tả đưa cả hai (đã kiệt quệ sức lực) dạt lên một bờ cát ở Mê-hi-cô (Mexico), sau 227 ngày đêm lênh đênh trên biển. Câu chuyện bắt đầu khi nhân vật nhà văn (có thể hiểu là hóa thân tác giả), may mắn gặp Pi, lúc này đã vào tuổi trung niên, có vợ và hai con, sống tại Uyn-nơ-péc (Winnipeg), Canada, để lắng nghe và ghi chép lại cuộc đời của anh. 

- Cuốn sách Cuộc đời của Pi do Trịnh Lữ dịch ra tiếng Việt ra mắt bạn đọc lần đầu vào năm 2004 đã nhận được giải thưởng về văn học dịch của Hội Nhà văn Hà Nội. Tiểu thuyết này cũng đã được chuyển thể thành phim do Lý An (Đài Loan) đạo diễn. Năm 2013, tại lễ trao giải Oscar lần thứ 85, bộ phim đã được đề cử ở 11 hạng mục (xếp thứ 2) và chiến thắng với bốn giải, trong đó có giải Đạo diễn xuất sắc nhất. 

II. KHÁM PHÁ VĂN BẢN 

1. Trải nghiệm phong phú của người gặp nạn trên biển khi một mình đối mặt với sự bí ẩn vô cùng của vũ trụ: 

- Người gặp nạn cảm nhận được sự bí ẩn khôn cùng của vũ trụ bao la khi ngắm nhìn những hình ảnh của trời và biển vô cùng phong phú và đa dạng. 

+ Anh thấy nhiều kiểu trời: Trời có đám mây trắng; trời tịnh không một gợn mây; trời mỏng dính và u ám; trời là trận mưa đen ngòm; trời là trận nước đổ xuống, là trận đại hồng thủy…

+ Anh thấy nhiều loại biển: Biển gầm thét như một con hổ; biển thì thầm vào tai ta như người bạn rủ rỉ tâm tình; biển kêu lanh canh như một đồng xu lẻ trong túi quần; biển sấm sét như những trận đất lở; biển rít lên như giấy nháp cọ trên mặt gỗ; biển kêu như người nôn mửa; biển lặng ngắt như chết

+ Anh cảm nhận thấy giữa trời và biển là gió, thấy được đêm và trăng.

=> Thiên nhiên, trời đất, vũ trụ, tất cả bao la và biến ảo. Người gặp nạn đối diện với sự mênh mông của vũ trụ, sự lặng lẽ của đêm huyền, và sự hoang dại của đại dương, để rồi hiểu ra cuộc sống có biết bao điều kì diệu, và con người nhỏ bé ra sao.

2. Những nghịch lí cuộc sống được nhìn qua con mắt một nạn nhân vụ đắm tàu:

- "Là một kẻ đắm tàu tức là thường trực tại tâm điểm của một vòng tròn. Cho dù mọi vật có vẻ như biến động vô cùng - biển từ thì thầm đến gào thét, trời từ xanh ngắt đến trắng xóa rồi đen ngòm – cái hình học kia không bao giờ thay đổi. Cái nhìn ngây dại của ta luôn luôn là đường bán kính mà thôi. Cái vòng tròn đó mãi mãi lớn lao, mà thực tế là những vòng tròn còn nhân bản lên nữa. Một kẻ đắm tàu là kẻ mắc cạn trong màn múa ba lê kì bí của các vòng tròn. Ta là tâm điểm của một vòng tròn, trong khi trên đầu ta, hai vòng tròn đối nghịch cũng đang quay tít xung quanh."

=> Con người chỉ có thể nhìn thấy được tới một mức độ nào đó, và đôi khi những điều ta có thể thấy chỉ giống như con ếch nhìn lên bầu trời từ đáy giếng, cái nhìn thơ dại ấy không cho ta biết những điều gì đang chuẩn bị xảy đến quanh ta. 

- "Nếu không thế, thì là một kẻ đắm tàu lại là bị mắc kẹt giữa những đối nghịch lạnh lùng và mệt mỏi. Khi có ánh sáng, cái mênh mang của biển khiến ta mù loà và sợ hãi. Khi không có ánh sáng, bóng tối lại làm cho ta sợ như bị nhốt trong một nơi kín mít."

=> Khi đối mặt với cửa tử, mất dần đi hi vọng sống, con người chỉ còn thấy bế tắc, mệt mỏi và sợ hãi trong tất cả các khoảnh khắc của ngày thường. 

- "Cuộc sống trên một chiếc xuồng không thực sự là cuộc sống. Nó như một ván cờ đang lao vào kì chung cục, một ván cờ chỉ còn vài quân."

=> Khi bạn gặp nguy hiểm và đứng giữa một cơ hội mong manh để sống, bạn sẽ chẳng còn cơ hội nào khác và chỉ biết nỗ lực để tìm ra con đường sống.

3. Nét độc đáo trong cách kể chuyện của tác giả tiểu thuyết nhằm khái quát chân lí muôn đời từ những trải nghiệm riêng của nhân vật:

III. TỔNG KẾT

1. Nội dung:

- Đoạn trích Trên xuồng cứu nạn từ tác phẩm Cuộc đời của Pi đã đem đến cho người đọc những góc nhìn khác về cuộc đời, để từ đó hiểu thấu sự bé nhỏ của con người trước vũ trụ bao la, nhìn nhận được những đối nghịch của cuộc đời.

2. Nghệ thuật:

- Tác phẩm đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật đặc sắc:

+ Nhân vật có khả năng thể hiện tư tưởng, nhân sinh quan của tác giả đối với cuộc sống.

+ Dùng những từ ngữ mang tính triết lí, giàu hình ảnh tượng trưng, so sánh để khái quát được những chân lí muôn đời.