Viết văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên SVIP

VIẾT: VIẾT VĂN BẢN THUYẾT MINH GIẢI THÍCH MỘT HIỆN TƯỢNG TỰ NHIÊN

1. Định hướng

a. Khái niệm

- Văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên là loại văn bản thông tin nhằm giới thiệu những hiểu biết khoa học cơ bản về hiện tượng đó. 

- Nội dung chính của loại văn bản này thường tập trung vào một số thông tin chính như: Đó là hiện tượng gì? Biểu hiện như thế nào? Vì sao có hiện tượng này? Những tác dụng hoặc tác hại của hiện tượng thiên nhiên ấy là gì? Tận dụng hoặc phòng chống, khắc phục tác động của hiện tượng đó như thế nào?...

b. Yêu cầu của kiểu văn bản

- Xác định hiện tượng tự nhiên cần giới thiệu, giải thích.

- Tìm hiểu về hiện tượng tự nhiên đã xác định thông qua sách, báo, tài liệu khoa học, Internet, đặc biệt, cần vận dụng các hiểu biết từ những môn học khác.

- Dựa vào thông tin thu được từ các tài liệu tin cậy, tổng hợp thành bài viết của cá nhân. Những thông tin, số liệu và nội dung dẫn nguyên văn cần ghi rõ nguồn trích và có thể nêu tên các tài liệu đã tham khảo ở cuối văn bản.

- Tìm ý và lập dàn ý cho bài thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên.

2. Thực hành

2. 1 Thực hành viết theo các bước

Đề bài: Giới thiệu hiện tượng núi lửa

a. Chuẩn bị

- Đọc kĩ và tìm hiểu đề để biết các thông tin chính trước khi viết:

+ Trọng tâm cần làm rõ: khái niệm núi lửa, phân loại, nguyên nhân, tác hại và lợi ích của núi lửa.

+ Kiểu văn bản chính: 

+ Phạm vi bằng chứng cần huy động: kiến thức địa lí và những hiểu biết xung quanh hiện tượng núi lửa.

- Đọc các thông tin sau về núi lửa có thể bổ sung thêm những thông tin khác đã thu thập được từ sách, báo, Internet,…

b) Tìm ý và lập dàn ý

- Tìm ý: Từ yêu cầu nội dung của văn bản thuyết minh đã nêu trong mục a) Chuẩn bị, các em có thể đặt ra một số câu hỏi để tìm ý cho bài thuyết minh. Chẳng hạn:

+ Núi lửa là gì?

+ Dựa vào những tiêu chí nào để phân loại núi lửa? Có những loại núi lửa nào? 

+ Vì sao có hiện tượng núi lửa phun trào?

+ Núi lửa phun trào mang lại những lợi ích và tác hại gì?

• Lợi ích: Núi lửa phun trào đem đến cho con người nhiều năng lượng địa nhiệt, đất đai canh tác màu mỡ và cả tiềm năng du lịch. Dung nham mắc ma phun trào từ trong lòng quả đất có chứa rất nhiều thành phần khoáng sản.
• Tác hại: 

- Lập dàn ý: Dựa vào các thông tin về núi lửa đã nêu và các câu hỏi tìm ý để lập dàn ý cho bài viết theo ba phần (mở bài, thân bài, kết bài).

Gợi ý:

- Mở bài: Giới thiệu về hiện tượng tự nhiên.

- Thân bài: 

+ Núi lửa là gì?

+ Sự hình thành của núi lửa. Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng núi lửa phun trào.

+ Các dạng núi lửa.

+ Lợi ích và tác hại của núi lửa.

- Kết bài: Suy nghĩ, đánh giá của em về hiện tượng tự nhiên núi lửa phun trào.

e) Viết 

Dựa vào dàn ý đã làm và các thông tin về núi lửa đã nêu, viết văn bản thuyết minh giải thích về hiện tượng núi lửa. Trong khi viết, chú ý vận dụng cách viết các đoạn văn quy nạp, diễn dịch và phối hợp. 

d) Kiểm tra và chỉnh sửa

Tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 1, phần Viết, mục d (trang 32) và đối chiếu với dàn ý đề văn đã làm ở bài này. 

2.2. Rèn luyện kĩ năng viết các đoạn văn diễn dịch, quy nạp và phối hợp 

a) Cách thức 

Xem phần Kiến thức ngữ văn về đặc điểm của đoạn văn diễn dịch, quy nạp, phối hợp để vận dụng rèn luyện kĩ năng viết.

b) Bài tập

Với đề văn “Giới thiệu hiện tượng núi lửa”, từ ý khái quát “Núi lửa khi phun trào mang lại nhiều lợi ích”, em hãy hoàn thành các đoạn văn theo ba cách:

- Đoạn văn diễn dịch:

- Đoạn văn quy nạp:

- Đoạn văn phối hợp: