Đề kiểm tra học kì II - Sở Bình Thuận SVIP

Hướng dẫn giải:

Câu 1: Phương thức biểu đạt chính: nghị luận.

Câu 2: Lí do để nhân vật tôi muốn trở thành một người chính trực và biết yêu thương đó là lời nói của ba: Nhưng ba muốn con biết rằng ba mẹ sẽ rất hạnh phúc và tự hào nếu con trở thành một người chính trực và biết yêu thương.”

Câu 3: Việc tác giả trích câu “Khi ngươi dạy con trai mình, tức là ngươi dạy con trai của con trai ngươi.” trong Kinh Talmud có ý nghĩa:

- Khi chúng ta dạy cho con cái mình những điều tốt đẹp, chúng sẽ mang những điều tốt đẹp đó để cư xử với tất cả mọi người xung quanh và dạy dỗ thế hệ sau.

- Những điều tốt đẹp ấy sẽ lan tỏa, có sức ảnh hưởng tích cực đến muôn đời sau.

- Làm tăng ý nghĩa, tính triết lí cho văn bản.

- Làm tăng sức thuyết phục, tin cậy cho nội dung mà tác giả muốn gửi gắm.

Câu 4:

- Trong cuộc đời mỗi người luôn có nhiều người thầy nhưng cha mẹ luôn là người thầy đầu tiên của con.

- Mỗi chúng ta sẽ cảm thấy ấm áp và hạnh phúc vô cùng khi được học những điều bình dị từ chính người cha yêu quý của mình. Cha luôn là người dành cả tình yêu thương và tấm lòng bao la của tình phụ tử thiêng liêng để chỉ bảo ta trên đường đời.

- Bài học từ người thầy đầu tiên ấy là điều vô cùng quý giá, sẽ để lại dấu ấn sâu sắc và gợi nhiều kỉ niệm để nhớ về trên chặng đường sau này.

Hướng dẫn giải:

Câu 1:

- Điều bản thân cần làm để trở thành người chính trực:

+ Tôn trọng lẽ phải, công lí, sống ngay thẳng, trung thực.

+ Luôn bảo vệ, đấu tranh cho lẽ phải, cho cái đúng, không bị lay chuyển bởi những tác động bên ngoài.

+ Sống có ước mơ, lí tưởng cao đẹp, luôn hướng tới những điều tốt đẹp, vì cộng đồng.

- Điều cần làm để trở thành người biết yêu thương:

+ Luôn sống theo các chuẩn mực đạo đức, yêu thương, quan tâm, sẻ chia…

+ Tình yêu thương không chỉ dành cho người thân mà còn dành cho mọi người trong cộng đồng.

+ Tình yêu thương không chỉ thể hiện ở lời nói mà còn thể hiện ở hành động cụ thể, chân thành.

+ Biết phê phán lối sống thiếu tình thương…

Câu 2:

* Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm, vấn đề nghị luận

– Lưu Quang Vũ được đánh giá là một trong những kịch gia tài năng nhất, là một hiện tượng đặc biệt của sân khấu kịch trường nước nhà những năm 80 của thế kỷ XX. Kịch ông thường sắc sảo dữ dội, đề cập đến những vấn đề mang tính thời sự và ẩn chứa sau đó là những triết lí nhân sinh sâu sắc, thấm đượm chất nhân văn.

– Tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt được viết năm 1981, có nguồn gốc từ một truyện cổ dân gian được công diễn vào năm 1998, là một trong những tác phẩm kịch xuất sắc nhất của Lưu Quang Vũ. Vở kịch đặt ra nhiều vấn đề có tính triết lí sâu sắc từ chuyện Hồn Trương Ba sống lại và trú ngụ trong xác Hàng Thịt.

– Đoạn trích thuộc đoạn giữa phần 3 cảnh VII, gần màn kết vở kịch, tái hiện lại cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích, tô đậm bi kịch và vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật chính. Qua trích đoạn này, tác giả Lưu Quang Vũ gửi gắm tới độc giả nhiều tư tưởng mang tính triết lí sâu sắc.

– Hoàn cảnh dẫn đến màn đối thoại: Trương Ba là một người làm vườn lương thiện, có tài đánh cờ giỏi. Song, không may bị chết oan vì sự tắc trách của quan trời. Đế Thích là một ông tiên cao cờ, vì yêu quý và mến tài đánh cờ của Trương Ba nên đã giúp Hồn Trương Ba sống lại trong thể xác của anh hàng thịt. Tuy nhiên hành động này vô tình đẩy Hồn Trương Ba vào một bi kịch đau đớn nghiệt ngã: Hồn bị tha hoá, bị thể xác sai khiến trở nên tầm thường, bị người thân hắt hủi xa lánh. Trương Ba rất lấy làm đau khổ, tuyệt vọng và quyết định tìm một cuộc sống đích thực dù phải đánh đổi bằng cái chết. Quyết định ấy thúc đẩy hồn Trương Ba lấy hương thắp gọi Đế Thích để nhờ ông tiên này giúp đỡ.

– Nội dung: Trong trích đoạn hồn Trương Ba đã bày tỏ tình cảnh bất hạnh của mình khi phải sống trong thân xác của anh hàng thịt. Qua đó toát lên thân phận bi kịch và vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật.

* Cảm nhận hình tượng nhân vật Hồn Trương Ba:

– Bi kịch:

+ Bi kịch là những xung đột, những mâu thuẫn đối lập giữa cái thiện và cái ác, giữa cái cao cả và thấp hèn dẫn đến một kết thúc buồn. Nhân vật chính thường kết thúc bằng cái chết bi thảm, để lại cho người đọc nỗi xót thương vô hạn. Mặc dù vậy, kết thúc truyện cái chân, thiện, mĩ luôn chiến thắng cái ác, cái xấu, cái giả dối,…

+ Biểu hiện bi kịch của hồn Trương Ba:

. Việc mang thân anh hàng thịt khiến hồn Trương Ba rơi vào trạng thái mệt mỏi, chán chường cùng cực; đau khổ, tuyệt vọng, bế tắc, cảm thấy sống không bằng chết. Điều này vượt ngoài sức chịu đựng của hồn Trương Ba: điệp ngữ “không thể được” thể hiện rõ điều này.

. Hồn Trương Ba đau khổ khi phải sống cuộc sống trái tự nhiên, “bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo” không được là chính mình. (Lấy dẫn chứng ở màn đối thoại với thể xác để phân tích chứng minh).

. Phải đấu tranh với Đế Thích, phải tìm đến cái chết, tự thủ tiêu cuộc sống, sự sống để được là “tôi toàn vẹn”; để không còn vật quái gở mang tên “hồn Trương Ba, da hàng thịt”.

– Vẻ đẹp tâm hồn:

+ Hồn Trương Ba đau khổ, quyết định lựa chọn cái chết để giải phóng cho mình một mặt xuất phát từ nhu cầu nội tại của bản thân, mặt khác xuất phát từ tấm lòng vị tha, trái tim nhân hậu, cao thượng: mong muốn giải thoát nỗi khổ đau cho những người thân yêu; muốn ngăn chặn nguy cơ gia đình “tan hoang” do tác động, ảnh hưởng tiêu cực từ chính mình; muốn đem lại niềm vui, niềm hạnh phúc cho những người xung quanh, như cu Tị, chị Lụa, vợ anh hàng thịt, anh hàng thịt.

+ Là người rất ngay thẳng, dũng cảm: Ông ý thức được cảnh ngộ tha hóa của bản thân, dám nhìn thẳng vào sự thật phũ phàng đó; kiên quyết không thỏa hiệp với cái xấu, cái ác, dám chống lại phần thấp hèn, ti tiện trong con người mình. Ông dám chỉ trích sai lầm của quan trời: Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhưng sống như thế nào thì ông chẳng cần biết!

+ Có quan niệm sống đúng đắn sâu sắc:

. “Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được”: Cuộc sống thực sự phải có sự hòa hợp giữa thể chất và tâm hồn, bên trong và bên ngoài.

. “Sống nhờ vào đồ đạc, của cải của người khác là chuyện không nên”, càng không nên sống nhờ vả vào thể xác của người khác.

. Sự sống là quan trọng, song “sống như thế nào” còn quan trọng hơn.

* Triết lí nhân sinh mà Lưu Quang Vũ gửi gắm qua nhân vật.

– Được sống là một điều may mắn, nhưng sống như thế nào mới quan trọng.

– Con người chỉ thực sự hạnh phúc khi được sống là chính mình, có được sự hoà hợp giữa thể xác và linh hồn, giữa bên trong và bên ngoài, giữa nội dung và hình thức trong một thể thống nhất toàn vẹn chứ không phải là cuộc sống chắp vá, bất nhất: “bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo”.

– Trong cuộc sống chúng ta phải biết đấu tranh với sự dung tục tầm thường và chiến thắng nghịch cảnh để hoàn thiện nhân cách của bản thân. Có như vậy chúng ta mới được là chính mình toàn vẹn.

– Đánh giá:

+ Giá trị nội dung: Đoạn trích đã thể hiện được cảnh ngộ đáng thương cũng như những nét đẹp đáng trân trọng, đáng quí trong tâm hồn nhân vật Trương Ba. Qua đó, kịch gia gửi gắm nhiều tư tưởng mang tính triết lí sâu sắc, ý nghĩa.

+ Giá trị nghệ thuật:

. Tác giả tạo ra xung đột kịch căng thẳng do khác nhau về quan niệm sống.

. Ngôn ngữ kịch giàu tính cá thể.

. Giọng điệu đa thanh, phức điệu, vừa hướng nội vừa hướng ngoại, vừa giàu triết lý. Những triết lý có tính gợi mở, lột mặt nạ giải thiêng thần thánh mà mục đích cũng là tôn vinh con người với những ước mơ, những khát vọng đời thường.

. Với cuộc đối thoại này, tác giả đã cởi nút cho xung đột của tác phẩm.